หมู่บ้านกลางหุบเขาที่คนส่วนใหญ่มีเชื้อสายจีนยูนนาน และเป็นชาวไทยภูเขาเผ่าลีซู อาชีพหลักคือ การทำไร่ โดยการทำไร่ของชาวบ้านที่นี่จะปลูกทุกอย่างผสมผสาน ทั้งข้าวไร่, ข้าวโพด, ถั่ว, ฟักทอง, ทานตะวัน ซึ่งพืชสำคัญที่ชาวบ้านจะขาดไม่ได้เลย นั่นก็คือ “อัฟฟู หรือ แตงดอย” “แตงดอย” เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตชาวบ้าน มากกว่าแค่เป็นผักที่ปลูกไว้กินแล้ว ยังเป็นเรื่องความผูกพันกับวิถีแบบดั้งเดิมที่บรรพบุรุษได้สั่งสอนกันมาด้วย และแตงดอยก็มีบทบาทในงานพิธีสำคัญต่าง ๆ เช่น ตรุษจีน การไหว้บรรพบุรุษ เพื่อบ่งบอกความอุดมสมบูรณ์ของพืชพันธุ์ที่ได้เพาะปลูกเอาไว้ เมื่อหน้าเก็บเกี่ยวจะมีผลผลิตเยอะมาก ชาวบ้านจึงใช้ วิถีดั้งเดิมในการเก็บอาหารแบบตู้เย็นธรรมชาติด้วยการเอาแตงฝังดิน ซึ่งทุกคนในหมู่บ้านส่วนใหญ่จะทำเป็น เพราะเรียนรู้กันมาต่อจากพ่อแม่ “ชัชวาล หลียา” ผู้นำทางจิตวิญญาณและเป็นผู้ที่พยายามรักษาขนบดั้งเดิมของหมู่บ้านเอาไว้ บอกว่า จุดที่ฝังแตงจะเลือกใต้ต้นไม้เพื่อสังเกตง่าย และมีพื้นที่ลาดชันเพื่อไม่ให้น้ำขัง โดยรูปแบบการฝังนั้นมีอยู่ 2 แบบ แบบขุดเป็นหลุมและขุดเป็นโพรง ซึ่งการขุดเป็นโพรงจะดีกว่าเพราะดินไม่โดนแตงโดยตรง จะทำให้เก็บแตงไว้ได้นาน หลังจากขุดหลุมแล้วจะรองด้วยฟางหรือหญ้าคา เพื่อป้องกันความชื้นแล้วค่อยใส่แตง 2 – 3 ลูกต่อหลุม จากนั้นปิดด้วยฟางอีกรอบแล้วปิดปากหลุมด้วยดิน ปักไม้เป็นสัญลักษณ์ไว้ จะมีการฝังทั้งหัวไร่, กลางไร่ และท้ายไร่ เพราะจะสะดวกเมื่อมาทำงานในไร่ หากอยู่ส่วนไหนของไร่ก็เปิดหลุมออกมากินได้ …